โครงการสายใยรักแห่งครอบครัว ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
หลักการและเหตุผล
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายา ในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมารทรงตระหนักถึงการเตรียมพระองค์ฯ ให้มีความพร้อมด้านพระสุขภาพ พระพลานามัย ตลอดจนควบคุมด้านโภชนาการต่างๆ ตั้งแต่เริ่มตั้งพระครรภ์ และพระองค์ทรงมีพระปณิธานอย่างแน่วแน่ในการประทานพระกษีธาราถวายแด่พระโอรสให้นานที่สุด โดยทรงประทานพระกษีธาราถวายแด่พระโอรสนานถึง 7 เดือน บรรลุผลสำเร็จอย่างดีเลิศ และด้วยทรงเห็นว่าเป็นสิ่งที่มีประโยชน์อย่างแท้จริง จึงทรงมีรับสั่งว่า “น่าจะจัดทำเป็นโครงการสำหรับข้าราชบริพารในพระองค์ฯ และครอบครัว เป็นสวัสดิการ บำรุงขวัญและกำลังใจ เพื่อลดภาระในการเลี้ยงดูบุตร-ธิดา โดยไม่กระทบต่อหน้าที่ถวายงานและการดำรงชีพ และถือว่าเป็นโครงการตัวอย่างหรือต้นแบบ ซึ่งผลสำเร็จที่ได้รับจะสามารถพัฒนาให้เป็นโครงการสำหรับชุมชนทั่วไปในอนาคต” และจึงได้มีการจัดตั้งโครงการ “สายใยรักแห่งครอบครัว” โดยพระองค์ทรงทำพิธีเปิดนิทรรศการโครงการเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม2548 ณ วังศุโขทัย และต่อมาโครงการนี้เป็นโครงการในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในฐานะส่วนราชการหนึ่งที่มีบทบาทในการส่งเสริมการผลิตทางการเกษตร ซึ่งจัดว่าเป็นส่วนสำคัญที่จะเป็นแหล่งอาหารเพื่อการบริโภคครัวเรือน รวมไปถึงบทบาทในการสนับสนุนและส่งเสริมการประกอบอาชีพทางการเกษตรแก่เกษตรกรและประชาชนทั่วไป เพื่อให้มีรายได้จากการประกอบอาชีพอย่างยั่งยืน ได้เห็นถึงความสำคัญในการให้หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกได้รับการส่งเสริมและสนับสนุนการทำการเกษตรในครัวเรือนที่มีคุณค่าทางโภชนาการ ตลอดจนสร้างอาชีพเสริมเพื่อเป็นการเพิ่มรายได้ให้เพียงพอต่อการเลี้ยงดูบุตร ดังนั้น เพื่อเป็นการสนองพระปณิธานที่จะทรงส่งเสริมและสนับสนุนในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานในโครงการให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย เกิดประโยชน์แก่ประชาชนโดยทั่วไป โดยเฉพาะด้านการเกษตรและการประกอบอาชีพ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จึงได้จัดทำกิจกรรมสนับสนุนการดำเนินงานโครงการขึ้น
วัตถุประสงค์
1. เพื่อให้หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกได้บริโภคอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน ตามที่กำหนดโดยกระทรวงสาธารณสุข
2. ส่งเสริมการทำการเกษตรในครัวเรือนที่มีคุณค่าทางโภชนาการแรกหญิงมีครรภ์ และหญิงให้นมลูกเพื่อลดรายจ่ายของครอบครัว
3. สร้างอาชีพเสริมให้กับหญิงมีครรภ์หรือหญิงหลังคลอด เพื่อให้มีรายได้เพิ่มเพียงพอต่อการครองชีพตามสถานภาพ
เป้าหมาย
1. กลุ่มเป้าหมาย หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมบุตรทั้งในชนบทและชุมชนเมืองที่มี ฐานะยากจน
2. หน่วยงานรับผิดชอบ
2.1 หน่วยงานหลัก กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
2.2 หน่วยงานสนับสนุน กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงแรงงาน กระทรวงอุตสาหกรรม
ขั้นตอนและวิธีปฏิบัติของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
- เผยแพร่ข้อมูลผ่านสื่อต่างๆ เช่น สื่อโทรทัศน์ วิทยุ แผ่นพับ และคู่มือตำรับอาหารสำหรับหญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกร่วมกับกระทรวงสาธารณสุข
- การอบรมถ่ายทอดความรู้ด้านโภชนาการและสุขอนามัยที่ดี ทั้งในด้านเลือกซื้ออาหารบริโภคและการประกอบอาหารที่ถูกต้อง รวมทั้งเมนูอาหารสุขภาพ ดำเนินการร่วมกับระทรวงสาธารณสุข
1.2 การส่งเสริมการทำเกษตรเพื่อโภชนาการที่ดี ส่งเสริมการทำการเกษตรเพื่อบริโภคในครัวเรือน โดยเลือกชนิดของพืชผัก ปศุสัตว์ ประมง ที่มีคุณค่าทางโภชนาการตามคำแนะนำของกรมอนามัยให้แก่หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมลูก เพื่อให้ได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายและสะอาดปลอดภัยจากสารพิษ เป็นการลดค่าใช้จ่ายให้แก่ครอบครัว โดยมีกิจกรรมดำเนินงาน คือ
- จัดฝึกอบรม พร้อมจัดทำเอกสารเผยแพร่เพื่อให้ความรู้ด้านการประกอบอาชีพการเกษตรที่เหมาะสมกับสถานภาพของแต่ละครัวเรือนและมีคุณค่าทางโภชนาการ
- จัดทำแปลงสาธิตการเกษตร เพื่อเรียนรู้การปฏิบัติจริง เช่น การปลูกพืชสวนครัว ผักริมรั้ว ตำลึง บวบ การเพาะเห็ด การปลูกกล้วย และการเลี้ยงปลา เป็นต้น
- สนับสนุนปัจจัยการผลิตบางส่วน ได้แก่ เมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย และปัจจัยอื่นๆ ที่จำเป็นในการผลิตสินค้าเกษตรที่เป็นอาหารเพื่อบริโภคในครัวเรือน
- จัดนิทรรศการเกษตรสมบูรณ์เพิ่มพูนสุขภาพแม่ เพื่อส่งเสริมการทำการเกษตรในครัวเรือนของหญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูก โดยจัดร่วมในการจัดงานคลินิกเกษตรเคลื่อนที่ในพระราชานุเคราะห์ฯ
- ติดตามการดำเนินงานและให้ความรู้เพิ่มเติมอย่างต่อเนื่อง
1.3 การสร้างอาชีพเสริมสำหรับมารดาเพื่อเพิ่มรายได้- ฝึกอบรมอาชีพเสริมเพื่อเพิ่มรายได้ให้แก่ครัวเรือน เช่น การแปรรูปผลผลิตการเกษตรและหัตถกรรมในครัวเรือน
- เป็นอาชีพหรืองานที่เหมาะสมกับหญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูก หรือสามารถนำไปทำที่บ้านได้
- สนับสนุนให้หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกเข้ารวมกลุ่มในชุมชน เพื่อการผลิตและการจำหน่ายสินค้าของชุมชน
- จัดนิทรรศการคลินิกอาชีพเสริม เพื่อส่งเสริมและสาธิตการประกอบอาชีพเสริมเพื่อเพิ่มรายได้ให้แก่หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูก โดยจัดร่วมในการจัดงานคลินิกเกษตรเคลื่อนที่ในพระราชานุเคราะห์ฯ
แผนการปฏิบัติงาน
สำนักแผนและโครงการพิเศษ สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สรุปข้อมูลจากกรมส่งเสริมการเกษตร และแจ้งให้หน่วยงานบูรณาการทราบในแต่ละปีงบประมาณ สำนักราชเลขาธิการ ในส่วนพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯ จะประสานงานให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ทราบพื้นที่จังหวัดเป้าหมายการปฏิบัติ งานโครงการสายใยรักแห่งครอบครัวประจำปีงบประมาณ 2555 กลุ่มเป้าหมายของจังหวัดที่มีความต้องการเลี้ยงสัตว์ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดดำเนินการสำรวจความต้องการที่จำเป็นและประสานงานกรม ปศุสัตว์เพื่อขอรับการสนับสนุน
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
1. หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกจะมีความรู้ด้านสุขศึกษาเกี่ยวกับประโยชน์ของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และเห็นความสำคัญต่อการโภชนาการที่ดี ซึ่งจะเป็นการส่งเสริมสุขภาพแม่และเด็กให้เติบโตอย่างแข็งแรงเต็มศักยภาพ
2. ครอบครัวของหญิงมีครรภ์สามารถทำการเกษตรภายในครัวเรือนที่มีคุณค่าทางโภชนาการที่มี ประโยชน์ต่อร่างกายและสะอาดปลอดภัยจากสารพิษ รวมทั้งเป็นการลดค่าใช้จ่ายของครอบครัวและส่วนที่เหลือสามารถขายเป็นรายได้เสริม
3. หญิงมีครรภ์และหญิงให้นมลูกจะมีรายได้เพื่อจุนเจือครอบครัวและมีเวลาอยู่กับลูกได้อย่างมีสุขภาพจิตที่ดี
4. เป็นการวางรากฐานของชีวิตเด็กทารกให้มีคุณภาพที่ดีในระยะยาว เจริญเติบโตอย่างมีสติปัญญา มี ภูมิต้านทานโรค และเป็นทรัพยากรบุคคลที่มีคุณค่าต่อประเทศ